معرفی انواع مالیات شرکتها از تعریف تا بررسی قوانین
شرکتهای مختلف که به ثبت میرسند بهعنوان مودی شناخته میشوند و باید مالیات پرداخت کنند. به شرکتهای مختلف انواع مختلفی از مالیات هم تعلق میگیرد که باید نسبت به پرداخت آنها اقدام کنند.
اهمیت مالیات شرکت ها این است که سطح درآمدها متعادلتر شود و دولت هم بتواند از این طریق درآمدی داشته باشد؛ پس شرکتها باید در مورد انواع مالیات و روشهای استعلام و پرداخت آنها اطلاعات کافی داشته باشند تا در نهایت دچار مشکل نشوند. برای آشنایی با انواع مالیات شرکت ها و بررسی قوانین مربوط به آنها در ادامه با ما همراه باشید.
مالیات چیست؟
مالیات، نوعی هزینه اجتماعی است که افراد و مؤسسات مختلف در جامعه موظف به پرداخت آن هستند، بهمنظور استفاده از امکانات و منابع کشور. بهعبارتدیگر، پرداخت مالیات شرکتها و سایر انواع مالیات، بهمنظور فراهمکردن توانایی جایگزینی منابع و امکانات، انجام میشود.
انواع مالیات
در سیستم مالیاتی ایران، مالیاتها به دودسته اصلی تقسیم میشوند: مالیاتهای مستقیم و مالیاتهای غیرمستقیم. هر یک از این نوع مالیاتها، به بخشهای مختلفی تقسیم میشوند. مالیاتهای مستقیم بهعنوان وجهی از درآمد یا ثروت شهروندان در نظر گرفته میشود که آنها بر اساس درآمد و ثروت خود آن را محاسبه و پرداخت میکنند. در مقابل، مالیات غیرمستقیم، همانطور که از نامش مشخص است، به طور غیرمستقیم از افراد مختلف توسط دولت دریافت میشود. بهطورکلی، مالیات غیرمستقیم روی قیمت نهایی همه خدمات و کالاها اعمال میشود.
انواع مالیات مستقیم
مالیات مستقیم در یک دستهبندی کلی شامل دو بخش مالیاتبردرآمد و مالیات بر دارایی است.
- مالیاتبردرآمد و انواع آن
مالیاتبردرآمد بهعنوان یکی از ردههای مالیات مستقیم در نظر گرفته میشود. کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که در کشور درآمد کسب میکنند، باید بخشی از این درآمد را بهعنوان مالیات به دولت پرداخت کنند.
مالیاتبردرآمد مشاغل: این دسته از مالیاتبردرآمد، شامل درآمد حاصل از فعالیتهای اقتصادی مشاغل است. افرادی که بهصورت حرفهای فعالیت اقتصادی میکنند، مشمول پرداخت این نوع مالیات هستند.
مالیات بر درآمد املاک: این نوع مالیات بر املاک و مستغلات را میتوان به سه دسته تقسیم کرد: مالیات بر اجاره مستغلات، مالیات بر نقلوانتقال املاک و مالیات بر مستغلات خالی از سکنه.
مالیاتهای مرتبط بر درآمد اتفاقی: این نوع مالیات درآمد نقدی یا غیرنقدی را که افراد بهصورت بلاعوض یا از طریق معاملات محاسباتی یا بهعنوان جایزه یا از روشهای دیگر تحصیل میکنند، مشمول مالیاتبردرآمد اتفاقی میشود.
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی: شامل مجموع درآمد شرکتها و درآمد حاصل از فعالیتهای انتفاعی دیگر اشخاص حقوقی است که از منابع گوناگون در ایران یا خارج از آن کسب میکنند و به نرخ ۲۵ درصد برای افراد مشمول خواهد بود.
- مالیات بر دارایی
این مالیات بر اساس ثروت مودی محاسبه میشود و شامل دودسته زیر است:
مالیات بر ارث: هرگاه در نتیجه فوت فردی، اموالی از او به ارث برسد، این اموال ممکن است مشمول مالیات بر ارث شوند.
مالیات حق تمبر: این نوع مالیات بهواسطه الصاق و ابطال تمبر بر اسناد، اوراق و مدارک برای رسمیت بخشیدن یا اجرای آنها، به مودیان مالیاتی تعلق میگیرد.
انواع مالیات غیرمستقیم
مالیات غیرمستقیم دودسته اصلی و چند دسته فرعی دارد. این دودسته شامل مالیات بر واردات و مالیات بر مصرف و فروش میشوند. مالیات بر واردات شامل حقوق و عوارض گمرکی، سود بازرگانی و عوارض واردات خودرو است. میتوان از مالیات بر فرآوردههای نفتی، مالیات تولید الکل طبی و بهداشتی، مالیات نقلوانتقال خودرو و مالیات بر ارزشافزوده بهعنوان برخی از موارد مالیات بر مصرف و فروش یاد کرد. این مالیاتها بهصورت غیرمستقیم و از طریق قیمت نهایی کالاها و خدمات از تمام افراد جامعه دریافت میشوند.
انواع مالیات بر شرکت ها
مالیات شرکتها در مجموع به دو نوع مستقیم و غیر مستقیم تقسیم میشود. مالیات مستقیم بر شرکتها مالیاتی است که بعد از یک سال مالیاتی و طبق اظهارنامه مالیاتی که اشخاص حقیقی تکمیل میکنند برای آنها تعیین میشود و آنها ملزم به پرداخت مالیات هستند. این مالیات را خود مودیان باید به سازمان امور مالیاتی کشور بپردازند.
مالیات غیر مستقیم اما مالیاتی است که شرکتها آن را به طور مستقیم پرداخت نمیکنند، اما معمولا آن را روی محصولات، کالاها و خدمات میپردازند. به این دلیل به این مالیاتها غیر مستقیم گفته میشود که خود اداره مالیات آن را بر روی قیمت تمام شده کالا یا خدمات ماز خریدار یا مصرف کننده دریافت میکند. مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم شرکتها هم خودشان انواع مختلفی دارند که در ادامه آنها را به شما معرفی میکنیم:
- مالیات بر درآمد (مستقیم)
- مالیات بر حقوق و دستمزد (مستقیم)
- مالیات بر ارزش افزوده (غیر مستقیم)
- مالیات بر واردات (غیر مستقیم)
مالیات بر درآمد شرکتها
شرکتها باید بر درآمدی که سالانه به دست میآورند مالیات بپردازند. این نوع مالیات بر اساس اظهارنامههایی که خود صاحبان شرکتها سالانه تکمیل میکنند محاسبه میشود.
تمام درآمدی که شرکتها از فعالیتهای خود در داخل و یا خارج از کشور دارند مشمول مالیات میشود. میزان این مالیات ۲۵ درصد است، اما ممکن است برخی درآمدها که از برخی فعالیتها به دست میآیند مالیات خاص خود را داشته باشند.
مالیات حقوق و دستمزد شرکتها
یکی دیگر از مواردی که مشمول مالیات میشود، حقوق و دستمزد شرکتها است. این مورد در ماده یک قانون مالیاتها آمده است. کارمندان شرکت که به صورت ماهیانه حقوق خود را دریافت میکنند، باید درصدی از آن را به عنوان مالیات به اداره مالیات بپردازند. این مالیات به صورت مستقیم از حقوق آنها کسر شده و به همراه سایر مالیاتها در اظهارنامه شرکت درج میشود. در انتهای سال مالیاتی شرکت موظف است تا این مبلغ را به همراه مالیات کلی شرکت به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کند.
مالیات بر ارزش افزوده شرکتها
مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که به کالاها و خدمات شرکتها تعلق میگیرد و بهصورت غیر مستقیم از مصرف کنندگان دریافت میشود. این مالیات برای هر کالا و خدمات متفاوت است و شرکتها هم بعد از دریافت این مالیات باید آن را به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند.
البته شرکتها خودشان هم باید بر روی کالاهایی که خریداری میکنند مالیات بدهند؛ پس مالیات بر ارزش افزوده تقریبا برای همه افراد جامعه وجود دارد، اما ممکن است خودتان متوجه پرداخت آن نشوید؛ چون در واقع این نوع مالیات به قیمت خود کالا اضافه شده و چیز جدایی از آن نیست.
مالیات بر واردات شرکتها
یکی دیگر از اقداماتی که برخی از شرکتهای وارداتی انجام میدهند، واردات کالا از کشورهای مختلف است. این کار هم به نوبه خود مشمول مالیات میشود. وقتی کالایی را از سایر کشورها به ایران وارد میکنید، باید با توجه به میزان کالا و قیمت آن و درآمدی که از فروش آن کالاها به دست می آورید مالیات پرداخت کنید.
شرکتها باید برای هر کالایی که خریداری و وارد میکنند صورتحساب الکترونیکی داشته باشند. همچنین باید این کالاها و میزان فروش و درآمد خود را در اظهارنامه الکترونیکی سالانه خود وارد کنند. سازمان امور مالیاتی کشور هم از طریق همین صورتحسابها و اظهارنامهها میزان مالیات را تعیین میکند و شرکتها هم موظف به پرداخت آن هستند.
انواع هزینههای قابل قبول مالیاتی
هزینههای قابل قبول مالیاتی هزینههایی هستند که شما باید آنها را پرداخت کنید و در قوانین مالیاتی کشور به آنها اشاره شده است.سازمان امور مالیاتی در مورد این هزینهها دو ماده قانون مالیاتی دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- ماده قانون اول ماده ۱۴۷ قانون مالیات کشور است که بیان میکند شما باید بر روی هزینههایی که برای شرکت خود در سال کردهاید و در حد متعارف هستند مالیات بپردازید. همچنین اگر هزینه پیش بینی نشدهای داشته باشید که قانونی برای آن وجود نداشته باشد، اداره مالیات آن را هم به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی در نظر میگیرد. معافیتهای مالیاتی بر روی این هزینهها اعمال نمیشوند؛ یعنی این هزینهها از مالیات معاف نمیشوند و در هر صورت باید مالیات آنها را پرداخت کنید.
- ماده قانون بعدی ماده ۱۴۸ است که یک سری دیگر از هزینههای قابل قبول مالیاتی را فهرست میکند. در این قانون آمده که شما باید هزینههای زیر را به عنوان مالک شرکت پرداخت کنید:
- حقوق و دستمزد کارکنان شرکت
- هزینه اجاره ملک (در صورت استیجاری بودی ملک)
- هزینه امکانات رفاهی مانند آب، برق و گاز و…
اینها به عنوان هزینههای قابل قبول مالیاتی در نظر گرفته میشوند و شما ملزم به پرداخت آنها هستید. در نظر داشته باشید که در صورت رعایت نکردن و پرداخت نکردن این هزینهها ممکن است جواز کسب و یا سند ثبت شرکت شما را باطل کنند.
نحوه محاسبه مالیات شرکتها
برای تعیین میزان مالیات شرکت ها از یک سری معیارها و ابزارها استفاده میشود. این کار بر عهده سازمان امور مالیاتی کشور قرار دارد و آنها با کمک صورتحسابهای الکترونیکی، اظهارنامههای مالیاتی و… مالیات اشخاص حقوقی را مشخص میکنند.
شرکتها باید اظهارنامههای مالیاتی خود را هر ساله تکمیل کنند و آن را برای اداره امور مالیاتی بفرستند. در فرم اظهارنامه اطلاعات مربوط به صاحبان شرکت، هیئت مدیره، نوع فعالیت و… مشخص میشود و اداره مالیات هم با توجه به همین موارد در مورد میزان مالیات تصمیم میگیرد. جالب است بدانید که شرکتهای خدماتی تا یک میزان درآمد نیازی به پرداخت مالیات ندارند و اگر درآمد آنها از آن میزان بیشتر شود باید مالیات پرداخت کنند. میزان درآمد و مالیات آنها هم بستگی به نوع فعالیت خدماتی است که انجام میدهند. در مجموع در قانون مالیاتی کشور آمده که شرکتها باید بر روی درآمد سالانه خود ۲۵ درصد مالیات پرداخت کنند.
البته شرکتهای مختلف ممکن است مشمول معافیتهای مالیاتی و یا تخفیف در پرداخت مالیات هم بشوند که در ادامه در مورد آنها توضیح میدهیم.
کاهش مالیات شرکت ها
شاید به عنوان یک صاحب کسب و کار که شرکتی دارید و یا عضو هیئت مدیره یک شرکت هستید این سوال برایتان پیش بیاید که آیا راهی برای کاهش مالیات شرکت وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که بله این امکان وجود دارد. البته این امکان همیشه و برای همه شرکتها وجود ندارد و چند روش مختلف برای کاهش مالیات هست که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
کاهش مالیات با برخورداری از تخفیف مالیاتی
شرکتها میتوانند در برخی شرایط از تخفیف مالیاتی برخوردار شوند. مثلا اگر اظهارنامههای مالیاتی خود را به موقع تحویل دهید و مالیات خود را به صورت منظم پرداخت کنید، احتمالا میتوانید از تخفیف مالیاتی برخوردار شوید. میزان این تخفیف هم به خوش حسابی شما و میزان مالیاتتان بستگی دارد.
برخورداری از معافیت مالیاتی
هر سال خود سازمان امور مالیاتی یک سری معافیتها را برای کسب و کارهای مختلف در نظر میگیرد که شرکتها هم از آن مستثنی نیستند. این معافیتهای مالیاتی به دلایل مختلف از جمله خوش حساب بودن مودیان، کاهش درآمد شرکتها، کاهش فروش، افزایش تورم در کشور و… در نظر گرفته میشوند. درصد این معافیتها را هم خود اداره مالیات در پایان هر سال مالیاتی اعلام میکند؛ پس اگر شرکت دارید باید حواستان به اخبار مربوط به حوزه مالیات باشد.
کمک به خیریهها
یکی دیگر از روشهای کاهش مالیات شرکت ها این است که به خیریهها و موسساتی که امور خیریه انجام میدهند کمک رسانی کنید. این کار در نهایت منجر به کاهش مالیات میشود. فقط حواستان باشد که رسید و مدارک کمک به موسسات خیریه را نزد خود نگه دارید، زیرا باید آنها را به اظهارنامه مالیاتی خود پیوست کنید تا سازمان امور مالیاتی در جریان آنها قرار بگیرد.
انتقال داراییها
شما میتوانید داراییهای شرکت را به نام افراد معتبر مانند اعضای خانواده و یا افراد مورد اطمینان دیگر انتقال دهید. در این صورت و با کاهش داراییهای شرکت، میزان مالیات کمتری هم به شما تعلق خواهد گرفت. البته شما باید در هنگام تاسیس شرکت این کار را انجام دهید؛ در غیر این صورت ممکن است این اقدام تخلف در نظر گرفته شود.
فعالیت در حوزههایی با معافیت و یا کاهش مالیات
یک سری فعالیت وجود دارند که میتوانید شرکت خود را در این زمینهها راه اندازی کنید. به این ترتیب از معافیت مالیاتی و یا کاهش مالیات برخوردار میشوید. مثلا شرکتهایی که در حوزه صنایع دستی مشغول به کار هستند از پرداخت مالیات معاف میشوند. همچنین کسب و کارهای مربوط به کودکان بی سرپرست، کودکان نابینا و ناشنوا و حوزه ایرانگردی مشمول معافیت و یا کاهش مالیات خواهند شد.
راه اندازی شرکت در مناطق محروم
اگر شرکت خود را در مناطق محروم و کم برخوردار راه اندازی کنید، بین پنج الی ۱۰ سال از پرداخت مالیات معاف میشوید. بعد از آن هم مالیات شما کمتر از مناطق شهری با امکانات خواهد بود؛ پس اگر تصمیم دارید شرکت خود را تاسیس کنید، در مورد مناطق محروم تحقیق انجام دهید و مناطقی که جای پیشرفت دارند را پیدا کنید تا ضمن کمتر شدن هزینه اجاره محل و…، از تخفیفهای مالیاتی هم برخوردار شوید.
اشخاص مشمول مالیات
بهطورکلی، هر فرد یا شرکتی که درآمدی کسب میکند، موظف به پرداخت مالیات است. بر اساس ماده ۱ قانون مالیاتهای مستقیم، افراد زیر مشمول پرداخت مالیات خواهند بود:
همه افراد حقیقی و حقوقی که اموال یا املاکی در ایران دارند.
افراد حقیقی که مقیم ایران که در داخل و یا خارج از کشور درآمد کسب میکنند.
تمام افراد حقیقی ایرانی که در خارج از ایران زندگی میکنند و در ایران درآمد دارند.
همه افراد حقوقی ایرانی، از جمله شرکتها، مؤسسات و سایر نهادها که در داخل و یا خارج از کشور کسب درآمد میکنند.
هر فرد یا شرکت خارجی که در ایران درآمد دارد یا از طریق خدمات، فروش محصولات، یا ارائه خدمات دیگر در ایران درآمد به دست میآورد.
عدم پرداخت مالیات چه تبعاتی دارد؟
تحت قوانین مالیاتی ایران، پرداخت مالیات بهصورت دقیق و بهموقع الزامی است و عدم رعایت این الزامات عواقب قانونی جدی را به دنبال دارد. جرائم مالیاتی ممکن است شامل پرداخت جریمه، حبس، ازدستدادن امتیاز به معافیتها و بخشودگیها، ممنوعیت از خروج از کشور و دیگر تبعات قانونی باشد.
وظایف مودیان مالیاتی
یکی از مسئولیتهای اصلی مودیان مالیاتی، تدوین و تنظیم دقیق دفاتر قانونی (شامل روزنامه و کل) و سپس ارائه آن به اداره دارایی است، تا اظهارنامه مالیاتی شرکت بررسی شود. بعلاوه، تمام اشخاص حقیقی و حقوقی موظفاند که اظهارنامه مالیاتی خود را در زمان مقرر به اداره مالیات ارائه دهند. در حال حاضر، ارسال اظهارنامه بهراحتی و بهسادگی از طریق سامانه مودیان انجام میشود که این امکان را برای مودیان فراهم میکند تا بهراحتی این وظیفه را انجام دهند و از هرگونه تأخیر یا نقصان در تسویهحسابهای مالیاتی خود جلوگیری کنند.
در ادامه مشکلات سامانه مودیان و راهکارهای رفع آن را شرح میدهیم:
معرفی سامانه مودیان
سامانه مودیان مالیاتی یک پلتفرم الکترونیکی است که تحتنظر سازمان امور مالیاتی ایران فعالیت میکند. این سامانه برای جمعآوری و ثبت اطلاعات مالیاتی افراد و شرکتها طراحی شده است. هر فرد یا شرکت مشمول مالیات باید اطلاعات خود را در این سامانه ثبت کند و همه تراکنشهای مالیاتی خود را در آن گزارش دهد. این سامانه به دولت کمک میکند تا درآمدها و هزینههای افراد و شرکتها را بررسی کرده و مالیاتهای مناسب را از آنها دریافت کند. ثبتنام و ارسال اطلاعات به این سامانه برای همه افراد و شرکتها الزامی بوده و هر گونه تخلف دراینخصوص با جریمه مواجه خواهد شد.
مهمترین مشکل سامانه مودیان
اصلیترین مشکل سامانه مودیان برای کسبوکارها، عدم تطابق آن با نرمافزارهای مالی موجود و مشکلات فنی است. برخی از مشکلات سامانه مودیان شامل:
- عدم انطباق با نرمافزارهای مالی موجود
عدم تطابق با نرمافزارهای مالی، یکی از چالشهای اصلی سامانه مودیان به شمار میرود. این سامانه نیازمند اطلاعات و دادههای زیادی است که باید بهصورت الکترونیکی در آن وارد شوند. اما بسیاری از کسبوکارها از نرمافزارهای مالی مختلفی برای مدیریت امور مالی خود استفاده میکنند که معمولاً با سامانه مودیان سازگار نیستند. این وضعیت باعث میشود که کسبوکارها برای استفاده از این سامانه، نیاز به استفاده از نرمافزارهای جداگانهای داشته باشند. این امر موجب افزایش هزینه و زمان میشود.
- مشکلات فنی
سامانه مودیان، با مشکلات فنی مواجه است. این مشکلات شامل قطعی سیستم، کندی سرعت و عدم دسترسی به اطلاعات هستند. این ایرادات باعث میشود که کسبوکارها نتوانند به طور کارآمد از سامانه مودیان استفاده کنند.
- هزینه و زمان زیاد
استفاده از سامانه مودیان برای کسبوکارها نیازمند هزینههای بالا و همچنین صرف زمان زیادی است. این شامل هزینههای مرتبط با خرید یا اجاره نرمافزارهای مالی جدید، آموزش کارکنان و پشتیبانی فنی میشود. همچنین، مشاغل باید زمان زیادی را صرف یادگیری نحوه استفاده از سامانه مودیان کنند.
- افزایش پیچیدگی فرایندهای مالی
سامانه مودیان باعث افزایش پیچیدگی فرایندهای مالی کسبوکارها شده است. این سیستم اطلاعات و دادههای زیادی نیاز دارد که باعث کندی و پیچیدگی در فرایندهای مالی میشود.
- کاهش بهرهوری
مشکلات سامانه مودیان بهرهوری کسبوکارها را کاهش میدهد. این مشکلات باعث میشود که مشاغل نتوانند به طور مؤثر بر روی فعالیتهای اصلی خود تمرکز کرده و وقت و انرژی زیادی را برای حل مشکلات این سامانه صرف میکنند.
راهکارهای رفع مشکلات سامانه مودیان
در اینجا چند راهکار برای کاهش مشکلات سامانه مودیان ارائه میشود:
سازمان امور مالیاتی باید تلاش کند تا سامانه مودیان را با نرمافزارهای مالی موجود هماهنگ کند.
سازمان امور مالیاتی باید مشکلات فنی سامانه مودیان را رفع نماید.
باید دولت تسهیلاتی را برای کسبوکارها فراهم کند تا استفاده از سامانه مودیان برای آنها آسانتر شود.
سازمان امور مالیاتی باید آموزشهای لازم را برای مشاغل در مورد استفاده از سامانه مودیان فراهم کند.
ممکن است مشکلاتی در سامانه مودیان به وجود بیاید که میتواند فرایند اظهارنامه مالیاتی راتحتتأثیر قرار دهد. از جمله موارد این مشکلات عدم ارسال استعلامات مالیاتی به مودیان است که احتمالاً به علت اختلالات فنی یا دیگر دلایل اتفاق میافتد. این موضوع منجر به ایجاد نگرانی و سردرگمی میشود، زیرا ممکن است وظایف مالیاتی بهموقع انجام نشود و احتمال پرداخت جریمه وجود داشته باشد.
بااینحال، اینگونه مشکلات معمولاً قابلحل هستند و پس از رفع مشکل، اطلاعات مربوطه به مودیان ارسال میشود. این امر پس از رفع مشکل، از طریق نوتیفیکیشنها و اطلاعرسانیهای سامانه مودیان فرستاده میشود تا اطمینان حاصل شود که اظهارنامه مالیاتی بهدرستی دریافت و مشکلات ایجاد شده برطرف شده است.
در نهایت، ارتباط فعال با مودیان و استفاده از ابزارهای اطلاعرسانی موجود، میتواند کمک کند تا در مسیر صحیح اظهارنامه مالیاتی خود حرکت کنیم و از مزایای سامانه مودیان بهرهمند شویم.
جمع بندی
مالیات شرکت ها انواع مختلفی دارد و شرکتها هم به عنوان اشخاص حقوقی باید این مالیات را پرداخت کنند. صاحبان شرکتها در پایان هر سال مالیاتی باید اظهارنامههای خود را تکمیل کنند و آنها را در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار دهند. به این ترتیب اداره مالیات خیلی دقیقتر میتواند میزان مالیات آنها را تخمین بزند. اگر شرکتها این کار را انجام ندهند، ممیزهای مالیاتی بر اساس شواهد میزان مالیات را تعیین میکنند که میتواند بیشتر از حد واقعی باشد.