دادرسی مالیاتی چیست و توسط چه کسی انجام می شود؟

در دهه‌های گذشته، با پیشرفت فناوری و تحولات بزرگ در عرصه کسب و کار، نگرانی‌ها و انتظارات صاحبان کسب و کار نیز دچار تغییرات چشمگیری شده است. زمانی که مدیران و کارآفرینان تنها به فکر ارائه محصولات و خدمات به مشتریان خود بودند، امروزه با چالش‌ها و مسائلی روبه‌رو هستند که پیش از این وجود نداشته‌اند. اکنون، راه‌اندازی و مدیریت یک کسب و کار دارای چالش‌های بیشتری است، اما در عین حال خدماتی نیز برای رفع این چالش‌ها وارد بازار شده‌اند. این خدمات، با ارائه تخصص و تجربه، به صاحبان کسب و کار کمک می‌کنند تا با موفقیت با چالش‌های روزمره‌شان روبرو شوند.

امروزه، عصر تخصص به حدی پیش رفته است که برای هر مسئله‌ای می‌توان از خدمات متخصصان آن حوزه بهره برد. از ارسال اظهارنامه مالیاتی گرفته تا حل مسائل مرتبط با آن و حتی حضور در دادگاه‌های مالیاتی، همه این مسائل نشان دهنده اهمیت بی‌نظیر مالیات در کسب و کارهای امروزی است. این تنها یکی از جوانبی است که نشان می‌دهد چرا مدیریت مالیاتی به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی هر سازمان در این دوران محسوب می‌شود.

دادرسی مالیاتی چیست؟ پشتیبانی مالیاتی چیست؟

خدمات پشتیبانی مالیاتی و دادرسی مالیاتی از جمله خدمات حیاتی است که توسط مشاورین مالیاتی ارائه می‌شود و در مدیریت مالیاتی شرکت‌ها و سازمان‌ها نقش بسیار مهمی دارند. پشتیبانی مالیاتی شامل مجموعه‌ای از خدمات مشاوره‌ای است که به شرکت‌ها و موسسات ارائه می‌شود تا از تبعات قوانین مالیاتی و خساراتی که ناشی از نداشتن آگاهی کافی در این زمینه می‌باشد، محافظت کنند. این خدمات به کاهش هزینه‌های مالیاتی کسب و کارها کمک می‌کنند، البته به‌طوری که همه فعالیت‌ها در چارچوب قانونی انجام شود.

اما دادرسی مالیاتی به مرحله‌ای از فرایند مالیاتی ارتباط دارد که پس از ارسال اظهارنامه مالیاتی صورت می‌گیرد. در این فرایند، که در سال‌های اخیر با استفاده از سیستم خوداظهاری برای پرداخت مالیات به کار گرفته شده است، میزان مالیاتی که توسط کارشناسان مالیاتی تعیین شده است، توسط صاحبان کسب و کار اظهار می‌شود. اما در بسیاری از موارد، مبالغ تعیین شده توسط کارشناسان مالیاتی رد می‌شوند و مبلغ دیگری به جای آن تعیین می‌شود.

این اختلاف ممکن است باعث افزایش قابل توجهی در هزینه‌های مالیاتی صاحبان کسب و کار شود. بنابراین، در این شرایط، صاحبان کسب و کار باید از اظهارنامه‌هایی که ارسال کرده‌اند دفاع کنند تا از پرداخت هزینه‌های اضافی جلوگیری شود. بعد از اعلام برگ تشخیص مالیات به مودی، فرآیند دادرسی مالیاتی آغاز می‌شود و مهلت اعتراض نیز تا 30 روز پس از ابلاغ آن به مودی مالیاتی محسوب می‌شود.

هدف از دادرسی مالیاتی

با توجه به قوانین مالیاتی مربوطه، افراد در قبال برگه تشخیص مالیاتی خود تا حداکثر 30 روز پس از دریافت آن مجاز به اعتراض هستند. این اعتراض باید به صورت یک لایحه مالیاتی به سازمان مربوطه تحویل داده شود. این فرآیند به عنوان دادرسی مالیاتی شناخته می‌شود و هدف آن، کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از پرداخت مالیات اضافی است، تا به سرمایه کسب‌وکارها آسیبی وارد نشود. این اقدام نقش مهمی در حفظ سرمایه و استقرار عدالت مالی دارد، زیرا افراد به این طریق می‌توانند از حقوق مالی خود و از تصمیمات قانونی صادر شده بهره‌مند شوند.

دادرسی مالیاتی توسط چه کسی انجام می شود؟

دادرسی مالیاتی یک فرآیند حیاتی در مدیریت مالیاتی است که به شخص حقیقی یا حقوقی امکان رسیدگی به آن را می‌دهد، سازمانی که در مواجهه با تصمیمات مالیاتی مخالفت دارد. این فرآیند به دو صورت مستقیم توسط شخص یا از طریق مشاوران مالیاتی، وکلا مالیاتی، پیگیری می‌شود. در دادرسی مالیاتی، مشاوران مالیاتی باید تسلط کافی بر امور مالی و مسائل حقوقی داشته باشند تا بتوانند به بهترین شکل ممکن میزان مالیات تعیین شده را کاهش دهند. این افراد نیز باید به‌روز و آگاه از تغییرات قوانین و مقررات مالیاتی باشند و بتوانند استراتژی‌های مناسبی را برای دفاع در دادرسی مالیاتی ارائه دهند.

از آنجایی که مشاوران مالیاتی تجربه و تخصص زیادی در این زمینه دارند و با چالش‌ها و تغییرات این مسیر آشنایی دارند، بهترین پیشنهاد برای موفقیت در دادرسی مالیاتی، استفاده از خدمات این مشاوران است. ایشان می‌توانند به شرکت‌ها و سازمان‌ها کمک کنند تا در برابر تصمیمات مالیاتی نادرست مقاومت کنند و از حقوق خود حفاظت کنند.

چرخه دادرسی مالیاتی شامل چه مراحلی است؟

دادرسی مالیاتی به مجموعه فرآیندهایی اشاره دارد که مودی مالیاتی برای حل اختلافات مالیاتی خود با اداره مالیات انجام می‌دهد. این فرآیند دارای یک چرخه قانونی است که برای قانونمند کردن دادرسی مالیاتی تعیین شده است و پرونده مودی از مراحل مختلف این چرخه عبور می‌کند.

مراحل این چرخه شامل موارد زیر است:

رئیس اداره امور مالیاتی مربوطه

در اولین مرحله دادرسی مالیاتی، مودی مالیاتی شکایت خود را به اداره امور مالیاتی مطرح می‌کند. در این مرحله، یک مذاکره بین مودی و اداره امور مالیاتی برگزار می‌شود. طبق قوانین، هر مودی از تاریخ ابلاغ شکایت به مدت 30 روز فرصت دارد تا مدارک خود را به اداره امور مالیاتی ارسال کند و درخواست تعدیل در مالیات خود را مطرح کند. پس از ارسال مدارک، اداره امور مالیاتی نیز 30 روز فرصت دارد تا به شکایت مودی پاسخ دهد. بیشتر پرونده‌های کوچک در این مرحله حل می‌شوند. اداره امور مالیاتی جزئیات را در برگ تشخیص ثبت کرده و آن را به امضای رئیس اداره مالیاتی می‌رساند. اگر اداره امور مالیاتی شکایت را رد کند یا به توافق با مودی نرسد، جزئیات شکایت مودی در برگ تشخیص مالیاتی ثبت شده و پرونده به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده می‌شود.

هیات حل اختلاف مالیاتی

در مرحله بعدی از دادرسی مالیاتی، که همان هیئت حل اختلاف مالیاتی است، تشکیل هیئت و ابلاغ آن به مودی انجام می‌شود. این هیئت متشکل از سه نفر است، که شامل قاضی، نماینده امور مالیاتی و نماینده اتحادیه که به نمایندگی از مودی حضور دارد، می‌باشد. در این مرحله، پرونده مالیاتی مودی بررسی شده و بر اساس آن، رایی صادر می‌شود.

اگر مودی به رای این هیئت تأیید کند، ملاک پرداخت مالیات به برگ قطعی صادر شده از هیئت حل اختلاف مالیاتی است و پرونده به پایان می‌رسد. اما اگر مودی با رای صادر شده موافقت نکند، می‌تواند تا 30 روز پس از ابلاغ نتیجه اعتراض کند. در این صورت، اداره امور مالیاتی نیز می‌تواند شکایت خود را ثبت کرده و پرونده را به شورای عالی مالیاتی ارجاع دهد.

این هیئت به عنوان مرحله دومی از دادرسی مالیاتی عمل می‌کند. در این مرحله، مودی مالیاتی می‌تواند از طریق ارائه مدارک و دلایل، به هیئت حل اختلاف مالیاتی توضیح دهد که چرا اختلاف مالیاتی وجود دارد و چرا باید اصلاحیه ای اعمال شود.

شورای عالی مالیاتی

پس از ابلاغ رای در مرحله قبل، اگر مودی اعتراض کند، پرونده به شورای عالی مالیاتی ارجاع داده می‌شود. در این مرحله، پرونده بر اساس تشریفات قانونی خود را مطرح می‌کند و شورا رای صادره را رد یا تأیید می‌کند. اگر رای رد شود، پرونده به مرحله بعدی باز می‌گردد و فرآیند را با هیئت اختلاف دیگری تکرار می‌کند. اما اگر رای تأیید شود، مودی می‌تواند شکایت خود را به مرحله بعد یعنی هیئت سه نفره وزارت اقتصاد ارجاع دهد.

هیات سه نفره وزارت اقتصاد و دارایی

همانطور که قبلاً بیان شد، اگر مودی به رای تأیید شده در مرحله قبل اعتراض کند، ظرف 30 روز می‌تواند به رای صادر شده اعتراض کند که به هیئت سه نفره وزارت اقتصاد ارجاع می‌شود. در این هیئت سه نفر، افرادی که توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی انتخاب شده‌اند، حضور دارند. اگر مودی به رای صادر شده در این مرحله نیز اعتراض داشته باشد، رای به دیوان عدالت اداری که آخرین مرحله دادرسی است ارجاع داده می‌شود.

دیوان عدالت اداری

در دیوان عدالت اداری، سیستم قضایی متفاوتی نسبت به سیستم امور مالیاتی دارد و مطابق با مقررات و قوانین مربوط به قوانین قضایی عمل می‌کند. در این مرحله، مودی موظف است یک وکیل دادگستری را انتخاب کرده و شکایت خود را از سازمان امور مالیاتی ارائه دهد. پس از صدور رای هیئت سه نفره وزارت اقتصاد، مودی تا سه ماه فرصت دارد تا شکایت خود را به دیوان عدالت اداری ارجاع دهد.

طبق ماده ۱۷۰ اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم، هیأت حل اختلاف مالیاتی مرجع رسیدگی به هر گونه اختلاف مالیاتی است که بین اداره امور مالیاتی و مودی ایجاد شود، مگر در مواردی که مراجع دیگری تعیین شده باشد. قانون مالیات‌های مستقیم مراجع مختلفی را برای رسیدگی به شکایات مودیان و حل اختلافات مالیاتی پیش‌بینی کرده است.

چطور باید به برگ تشخیص مالیات اعتراض کنیم؟

در حین دادرسی مالیاتی، مودی مالیاتی ممکن است با تصمیمات گاهاً ناعادلانه یا نادرست اداره مالیات مواجه شود. در چنین شرایطی، اعتراض به برگ تشخیص مالیات گزینه‌ای است که مودی می‌تواند از آن استفاده کند. اما لازم به ذکر است که اعتراض به برگ تشخیص مالیات در همه موارد به رقم مالیات تعیین شده برای مودی مربوط نیست. در برخی موارد، این اعتراض به نحوه پرداخت رقم مالیات ربط دارد.

بنابراین، مودی مالیاتی در صورت داشتن اعتراض به برگ تشخیص مالیات، می‌تواند وکیلی را برای انجام چرخه دادرسی مالیاتی انتخاب کند. در این صورت، مودی یا وکیل تام‌الاختیار از جانب مودی باید فرم‌های ویژه اعتراض را تکمیل کرده و دفاتر و اسناد مربوطه را به صورت کتبی ارائه دهند و درخواست بررسی مجدد و بازنگری را ارائه کنند. این فرم که توسط مودی یا نماینده رسمی او تدوین می‌شود، باید به سازمان امور مالیاتی ارائه شده و در قبال آن رسید دریافت شود. این یکی از مراحل مهم و اساسی در راهنمایی و حمایت از حقوق مودی مالیاتی در دادرسی مالیاتی است.

مدارک لازم جهت اعتراض به دستورالعمل دادرسی مالیاتی

مراحل اعتراض به دستورالعمل دادرسی مالیاتی نیازمند ارائه مدارک و اطلاعات موردی است. در این راستا، مدارک لازم برای اعتراض به دستورالعمل دادرسی مالیاتی به ترتیب زیر است:

• کارت ملی شخص حقیقی و تکمیل شکایت‌نامه:

ابتدا باید شکایت‌نامه‌ای را تهیه و تکمیل کنید که شامل مشخصات شخصی شما و جزئیات اعتراض شما به دستورالعمل مالیاتی مورد نظر می‌شود. این شکایت‌نامه باید همراه با مهر شرکت و تصویر روزنامه رسمی باشد.

• تصویر وکالت‌نامه معتبر:

در صورت استفاده از وکیل، باید تصویر وکالت‌نامه معتبر او را ارائه دهید. همچنین همراه با این تصویر باید فیش واریزی و حق تمبر نیز ارائه شود.

• مدارک و کارت ملی وکلا (در صورت استفاده از وکیل:

اگر از وکیل استفاده می‌کنید، باید مدارک مربوط به وکیل شما ارائه شود، از جمله مدارک و کارت ملی وکیل.

• ارائه رای اداره مالیات:

در نهایت، باید رای صادره از اداره مالیات که مورد اعتراض شما است را نیز ارائه دهید.

این مدارک و اطلاعات اساسی برای اعتراض به دستورالعمل دادرسی مالیاتی مورد نیاز است که با ارائه صحیح آن‌ها می‌توانید اعتراض خود را موثرتر کنید و به دستیابی به حقوق خود کمک کنید.

مراکز دادرسی مالیاتی

مراکز دادرسی مالیاتی به عنوان نهادهای مهمی در فرآیند رسیدگی به اختلافات مالیاتی و حل اختلافات بین مالکان کسب و کارها و اداره مالیات عمل می‌کنند. این مراکز به منظور ارائه یک فضای قانونی و عادلانه برای بررسی و رسیدگی به اعتراضات و شکایات مرتبط با مسائل مالیاتی فعالیت می‌کنند. در ایران، برخی از مراکز دادرسی مالیاتی عبارتند از:

• هیئت حل اختلافات مالیاتی:

این مرکز برای حل و فصل اختلافات مالیاتی بین مالکان کسب و کارها و اداره مالیات فعالیت می‌کند. هیئت حل اختلافات مالیاتی به عنوان یک مرجع داوری میانی برای حل اختلافات مالیاتی عمل می‌کند و بر اساس قوانین و مقررات مربوطه تصمیم‌گیری می‌نماید.

• شورای عالی مالیاتی:

این مرکز نیز برای رسیدگی به اختلافات مالیاتی و بررسی مسائل مرتبط با تفسیر قوانین مالیاتی و ارائه راهکارهای قانونی فعالیت می‌کند. شورای عالی مالیاتی برای تصمیم‌گیری در مورد اختلافاتی که به آن مرجوع شده‌اند، تشکیل می‌شود.

• دیوان عدالت اداری:

این مرکز به عنوان آخرین مرحله از فرآیند دادرسی مالیاتی عمل می‌کند. دیوان عدالت اداری برای بررسی و رسیدگی به اختلافات مالیاتی و دادخواست‌های مرتبط با آن‌ها تشکیل شده است و تصمیم‌های این دیوان نهایی و قابل اجرا می‌باشند.

این مراکز به عنوان نهادهای قانونی و مستقل در فرآیند دادرسی مالیاتی نقش مهمی دارند و برای ایجاد عدالت و انصاف در حل اختلافات مالیاتی مؤثر هستند.

جمع بندی

در پایان، باید تاکید کرد که فرآیند دادرسی مالیاتی، یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین مراحل در حفظ حقوق و منافع مالی افراد و شرکت‌هاست. درواقع این فرآیند، فرصتی برای بررسی عدالت و قانونی بودن اقدامات اداره مالیاتی فراهم می‌آورد و افراد را قادر می‌سازد تا به صورت قانونی از حقوق خود استفاده کنند. از طرفی با توجه به پیچیدگی قوانین مالیاتی و اختلافاتی که ممکن است در این زمینه پیش بیاید، بهره‌گیری از حقوقی می‌تواند به طور قابل‌توجهی در موفقیت این فرآیند مؤثر باشد. بنابراین، هر فرد و شرکتی که با چنین اختلافاتی مواجه شود، بهتر است به کمک مشاوران مالیاتی و وکلای متخصص در این حوزه اقدام کنند تا حقوق خود را گرفته و به نتیجه مطلوب دست یابد.

سوالات متداول